Μάνα, σύντροφος, φίλη, ερωμένη, εργαζόμενη, αγωνίστρια, πλανεύτρα, πολύπλευρη. Κυοφορεί την ίδια τη ζωή από τις απαρχές του κόσμου. Οι ιδιότητες, οι ρόλοι και τα επίθετα που της έχουν αποδοθεί , ατελείωτα.
Τι σημαίνει όμως «γυναίκα» και πώς είναι η γυναίκα του σήμερα; Πόσο αναγνωρίζεται η πολυσύνθετη προσφορά της σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο; Μια μέρα το χρόνο άραγε είναι αρκετή για να αποδώσει φόρο τιμής στη γυναικεία παρουσία, τη δύναμη, τη δημιουργικότητα και τις ικανότητές της;
Σαν ορισμό θα μπορούσαμε να πούμε πως γυναίκα είναι ο θηλυκός άνθρωπος γιατί οτιδήποτε άλλο θα όριζε μόνο κάποιες από τις ιδιότητες ή τις πλευρές της. Η γυναίκα είναι αυτή που δημιουργεί, κάνοντας δεσμούς με τον άνδρα, είναι αυτή που ελλίσσεται στις κακοτοπιές, υπομένει, επιμένει και μετατρέπει κάθε εμπόδιο σε νικηφόρα πρόκληση. Είναι η ιδιότητα της θηλυκότητας, η τόλμη της απόφασης και τίποτε δεν είναι γι’ αυτή ακατόρθωτο. Είναι και η ιδιότητα του νου, του αρσενικού μέρους της ζωής, είναι η τόλμη στην πράξη. Εκπαιδεύεται, διεκδικεί πολύ δυναμικά το δικαίωμα στην οικονομική αυτονομία και την επαγγελματική εξέλιξη, υπηρετεί με ζήλο και υπευθυνότητα τους στόχους της, αναπνέει τον αέρα της ελευθερίας από τους αγώνες της για ισότητα και σεβασμό. Η γυναίκα είναι αυτή που κάνει τα πάντα για την αγάπη, για τον έρωτα, περιφρουρώντας όμως με την ίδια δύναμη την αξιοπρέπειά της. Είναι η ίδια που αντιμετωπίζει τα πράγματα θετικά κι όταν ένας άνδρας βιώνει ως ανυπόφορο τον μόχθο της ζωής, ένα γυναικείο χέρι φροντίδας και ζεστασιάς θα προσφέρει μια άλλη οπτική. Η σύγχρονη γυναίκα είναι, πάνω απ’ όλα, μια δυνατή αγωνίστρια. Όποιες και να σκεφτούμε , γνωστές και άγνωστες γυναίκες, μάνες, αδελφές, συντρόφους, θα δούμε ότι κανένας άνδρας δεν ήταν μόνος στον επίπονο δρόμο της ζωής. Ανεξάρτητα από τη θέση που βρίσκονται, στηρίζουν, αντιμετωπίζουν, διαχειρίζονται. Να μιλήσουμε λοιπόν κυρίως για αυτές τις γυναίκες.
Να μιλήσουμε για εκείνες που αποτελούν τα δυνατά χέρια στήριξης ακόμα κι όταν υφίστανται τις συνέπειες της εργοδοτικής αυθαιρεσίας στη δουλειά, τις δυσκολίες στην προσωπική ζωή, τις αδικίες στο κοινωνικό πλαίσιο γενικότερα. Να μιλήσουμε για εκείνες που ανήκουν στις πιο ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού σε ό,τι αφορά ζητήματα που σχετίζονται με την κακοποίηση, την ανεργία, την ανέχεια, την εγκατάλειψη. Γι’ αυτές, που το μόνο που ζητούν είναι να νιώθουν ασφαλείς στην καθημερινότητά τους, να ξέρουν ότι δεν πρόκειται να κινδυνεύσουν και ότι δεν χρειάζεται να έχουν έναν επιπλέον φόβο στον διαρκή αγώνα τους. Κυρίως να μιλήσουμε για όλες αυτές τις γυναίκες, οι οποίες ως μητέρες ανησυχούν απολύτως δικαιολογημένα, για το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουν τα παιδιά τους και καλούνται να ανταποκριθούν στις ευθύνες της μητρότητας χωρίς ουσιαστική φροντίδα και προστασία από την πολιτεία. Όλες αυτές οι γυναίκες αντιμετωπίζουν καθημερινά, προβλήματα που συχνά καλούνται να επιλύσουν μόνες ακόμα κι όταν δεν διάγουν το βίο μόνες. Μπορεί το σχόλιο αυτό να θυμίζει υπερβάλλοντα φεμινιστικό ζήλο άλλων εποχών, η αλήθεια όμως είναι ότι πρόκειται για απλές διαπιστώσεις από μια πρόχειρη ματιά που μπορεί να ρίξει κανείς γύρω του.
Εκ των πραγμάτων λοιπόν, αναγκάζεται να υιοθετήσει πολλαπλούς και αντιφατικούς ρόλους. Ένας από αυτούς είναι η γυναίκα καριέρας. Ρόλος που η σύγχρονη γυναίκα «παίζει» εξαιρετικά αλλά δεν δείχνει να είναι ευτυχισμένη μέσα σε αυτόν. Σήμερα, αρκετές από τις επιτυχημένες γυναίκες είναι σαγηνευτικές προσωπικότητες, επιμελούνται την εμφάνισή τους αλλά βιώνουν μια μη ηθελημένη μοναξιά από την απουσία μιας ζωής πιο κοντινής στην ψυχοσύνθεσή τους. Απορροφημένες από τις προσπάθειες για αυτονομία και επιβίωση, αμελούν την θηλυκότητά τους, δηλαδή την έμφυτη ικανότητά τους να δημιουργούν και να διατηρούν σχέσεις, γεμάτες ζεστασιά και συναίσθημα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να ταλαιπωρούνται ακόμα περισσότερο. Ή μήπως όχι; Μήπως αυτή ακριβώς η πολλαπλότητα των ρόλων τις οχυρώνει ψυχικά; Κοινωνιολογικές μελέτες δείχνουν ότι ο κάθε επιπλέον ρόλος για μια γυναίκα θα απαιτήσει περισσότερο χρόνο και ενέργεια, κάτι που συχνά δεν είναι εφικτό. Σύμφωνα με μία αντίθετη άποψη, οι πολλαπλοί γυναικείοι ρόλοι ενισχύουν τη λειτουργικότητα της γυναίκας στην καθημερινότητά της, προστατεύοντάς την από το στρες του κάθε μεμονωμένου ρόλου.
Γεγονός είναι ότι, όλο και περισσότερες είναι οι γυναίκες που ψυχαναγκαστικά πλέον προσπαθούν να τα καταφέρουν όλα. Η τελειομανία, οι υπερβολικές απαιτήσεις από τον εαυτό τους, οδηγούν στο να θλίβονται και να χάνουν την ψυχική τους ηρεμία. Το στρες και η εργασιακή εξουθένωση πλήττει ολοένα και περισσότερες γυναίκες-καριερίστες με αποτέλεσμα την χαμηλή ενεργητικότητα, την συναισθηματική εξάντληση, ποικίλες σωματικές αντιδράσεις και κοινωνική απομόνωση. Η κατάχρηση αλκοόλ αποτελεί ένα επιπλέον πρόβλημα αφού όλο και περισσότερες είναι οι γυναίκες που πίνουν προκειμένου να κατευνάσουν το στρες που συνδέεται με τους πολλαπλούς ρόλους που καλούνται να διεκπεραιώσουν. Η σχέση με τον σωματικό εαυτό δυσχεραίνει όλο και πιο πολύ αφού υιοθετούν δίαιτες και διατροφικές συνήθειες έξω από τις πραγματικές ανάγκες τους αλλά σύμφωνες με εκείνες των προτύπων που κατά κόρον πλασάρουν τα media. Επιπλέον, η παραμέληση των βαθύτερων επιθυμιών στο όνομα μίας υποταγής στα «πρέπει» της επιτυχίας επιφυλάσσουν ακόμα πιο επικίνδυνες συνέπειες αφού σταδιακά χάνεται η επαφή με τον εαυτό και τα συναισθήματά τους.
Η γυναίκα σήμερα ακολουθεί ίσως μια πορεία προς κατευθύνσεις που φαντάζουν αδιέξοδες, παράτερες ή και ανεξήγητες. Είναι όμως τόσο πιο ανεξήγητες ή πιο αδιέξοδες από οποιαδήποτε άλλη χρονική περίοδο ή έχουμε απλά να κάνουμε με το ανικανοποίητο της ανθρώπινης φύσης μας και με διαχρονικά ψυχικά δυναμικά; Ίσως οι διαφορές που παρατηρούμε στη γυναίκα και το ρόλο της σήμερα, σε σχέση με τη γυναίκα των τελευταίων γενεών, να έχουν να κάνουν περισσότερο με την προσαρμοστικότητα της γυναικείας φύσης στα σημερινά κοινωνικο-βιολογικά δεδομένα, παρά με τη γυναίκα αυτή καθ’αυτή. Η ταυτότητα λοιπόν της γυναίκας σήμερα και διαχρονικά σχηματίζεται και τροποποιείται μέσα από τα εκάστοτε εξωτερικά δεδομένα που έρχονται να σμιλέψουν την ψυχική της προδιάθεση. Ως εκ τούτου, ενώ μπορεί να περνά κάποιες φαινομενικά μαζικές αλλαγές, για να μην φαντάζουν αυτές ανεξήγητες, παράταιρες και αδιέξοδες οφείλουμε να τις μελετάμε και σε σχέση με τη γυναίκα που έχουμε κάθε φορά απέναντί μας. Να μελετάμε το ψυχικό της υλικό που έρχεται να επιδράσει στα πράγματα όπως και τα πράγματα επιδρούν σε αυτό. Είναι μέσα από αυτήν την αλληλεπίδραση που διαγράφεται πιο ξεκάθαρα ο ρόλος της γυναίκας και αρχίζει να αποκτά νόημα για τον παρατηρητή, που πολλές φορές μπορεί να είναι και η ίδια.
Σήμερα, οι γυναίκες, πολύ πιο εύκολα σε σχέση με τους άνδρες, επιλέγουν τον δρόμο της αυτογνωσίας και της ψυχοθεραπείας. Είναι συνήθως πιο ανοικτές στο να διατυπώσουν αυτά που τις απασχολούν. Ολοένα και περισσότερες γυναίκες αποφασίζουν να διαμαρτυρηθούν ή και να καταγγείλουν την κακοποίηση, την παρενόχληση, την βία. Στην ψυχοθεραπεία μια γυναίκα πηγαίνει συχνά με το αίτημα να βρει το χώρο που θα της επιτρέψει να παρατηρήσει και να καταλάβει τον εαυτό της. Να αποδεσμευτεί από στερεότυπες απαντήσεις και στερεότυπες λύσεις που σχεδόν πάντα τις συνοδεύουν. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η γυναίκα δεν διστάζει να ζητήσει βοήθεια και να αναζητήσει την πραγματική της ταυτότητα. Δεν διστάζει να δυναμώσει την φωνή της, να απαλλαγεί από τα βάρη που πιθανά της φόρτωσαν ή να μεγαλώσει τα παιδιά της μόνη. Σήμερα, η γυναίκα έχει και την ευκαιρία και την δυνατότητα να αναζητήσει την πραγματική της υπόσταση που έχει θολώσει και μπερδευτεί στα στενά δρομάκια της πολυπλοκότητας του ρόλου της. Έχει την δυνατότητα να απομακρυνθεί από στάσεις που δεν της αντιστοιχούν και να επαναπροσδιορίσει την θέση της σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. Μπορεί να πλησιάσει και να κατακτήσει τον φυσικό της ρόλο, της δημιουργίας, της θυληκότητας, της ζεστασιάς, χωρίς να απεμπολίσει τα δικαιώματα που κατέκτησε στο επαγγελματικό και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.
Στο συναρπαστικό ταξίδι στην ιστορία της ανθρωπότητας, από τη δημιουργία του κόσμου μέχρι και σήμερα, η γυναίκα συνδέθηκε με πολλά «δεινά». Άλλωστε, και στις μέρες μας λέγεται η φράση «πυρ, γυνή και θάλλασσα». Ωστόσο, ακόμα κι έτσι, τα «δεινά» μπορούν ίσως να προκληθούν από δυνάμεις ισχυρές, μυστηριώδεις, μοναδικές, ανεξέλεγκτες και ανεξερεύνητες. Η γυναίκα είναι μία τέτοια δύναμη. Τόσο ισχυρή, μυστηριώδης, μοναδική και ανεξερεύνητη που κάλλιστα θα μπορούσε να είναι το «άλλο μισό τ’ ουρανού». Ας δούμε, λοιπόν την γυναίκα μέσα από αυτό το πρίσμα. Ας μιλήσουμε για την δύναμη, την προσφορά, την παρουσία, την μοναδικότητά της. Ας σεβαστούμε την πορεία και την εξέλιξή της, την προσωπικότητα και την εν γένει ύπαρξή της. Ας αναγνωρίσουμε επί της ουσίας, σε όλα τα επίπεδα, την γυναίκα-άνθρωπο κι ας κάνουμε ένα βήμα πιο κοντά στην κατανόηση της δικής της μοναδικότητας, όχι μία ημέρα το χρόνο αλλά καθημερινά και ουσιαστικά.